Gebelik süresince, bebeğin rahim içerisinde kalmasını sağlayan esas yapı rahim ağzıdır. Bu alanın tıbbi ismi servikstir.
Bu alanda meydana gelen yetmezlik gebeliğin düşük veya erken doğum ile sonlanmasına neden olacaktır.
Bu nedenle gebelikte rahim ağzının incelenmesi ve gerektiğinde müdahale edilmesi anne ve bebek sağlığı için son derece önemlidir.
Şimdi soru cevap ile rahim ağzı yetmezliği ile ilgili bilgileri gözden geçirelim;
Normalde rahim ağzı yapısı ve boyu nasıldır?
Gebelik süresinde ortalama 35-45 mm aralığında bir boyu ve ultrason ile görülen özel bir yapısı bulunmaktadır.
Yani rahim ağzı için boyu önemli olsada, ultrason ile görülen yapısıda son derece önemlidir.
Normal rahim ağzı ve yapısı
Kısalmış rahim ağzı ve yapısı
Sağlıklı gebelikte rahim ağzı değişimi nasıl olur?
Rahim ağzının görünümü farklı anne adaylarında birbirinden farklıdır. Örneğin daha önce doğum yapmamış anne adayının rahim ağzı, daha önce normal doğum yapmış olan anne adayının rahim ağzı veya daha önce sezaryen ile doğum yapmış anne adayının rahim ağzının görünümü birbirinden farklıdır. Bu farkı hekimin bilmesi, gebelikte tanı, takip ve tedaviyi etkileyecektir.
Rahim ağzı yetmezliği neden olur?
Genel olarak iki nedeni vardır. Bunlar;
- Yapısal yetmezlik
- Sonradan gelişen yetmezlik
Bu iki ana neden gurubu rahim ağzı yetmeliğinin sebeblerini oluşturur.
Yapısal rahim ağzı yetmezliği neden olur?
Bu türden yetmezlik, doğumsaldır, yani anne adayının kendi yapısındaki değişiklik nedeni ile yetmezlik oluşmasıdır. Bu anne adaylarında ilk gebelik ile birlikte gebelik kayıpları başlar.
Daha öncesinde sağlıklı doğumu yoktur veya herhangi bir ameliyat veya rahim ağzı işlemi geçirmemiş anne adaylarıdır. Anne adayının rahim ağzının kollajen yapısının yetersizliği nedeni ile oluşmaktadır.
Rahim anormallikleri
Birleşmemiş rahim
Sonradan gelişen rahim ağzı yetmezliği neden olur?
Rahim ağzının yapısını ve kollajen organizasyonun etkileyen durumlar, sonradan rahim ağzı yetmezliğine neden olabilmektedir. Bunlara örnek verecek olursak;
- Herhangi bir nedenle gebelik sonlandırmak( kürtaj veya ilaçla düşük yapmak dahil)
- Rahim ağzı kanseri riski yapan CIN denilen hastalık tedavisi geçirmek
- Konizasyon veya LEEP denilen işlem ile rahim ağzına müdahale yapılması
- Çok sık vajinal enfeksiyon ve servisit denilen enfeksiyon geçirmek
- Rahim içi perde ameliyatı geçirmek
- Rahim içi yapışıklık ameliyatı geçirmek
- Rahim yapısının tam birleşmemesi ( çift rahime sahip olmak: Didelfis veya bikornu uterus)
- Tek rahime sahip olmak ( unikollis uterus)
- Zor ve hızlı doğum yapmak
- Doğumda rahim ağzının aşırı zedelenmesi ve tamir edilmemesi
- Buji denilen aletler yardımı ile travmatik bir şekilde rahim ağzının açılması
Yukarıda verilen durumlardan sonra rahim ağzının yapısı bozulur ve hastanın daha önce, zamanında sağlıklı doğumu olsa bile bir sonraki gebelikte rahim ağzı yetmezliği olabilir.
Rahim ağzı yetmezliğinde gebelik kaybı nasıl olur?
Bu durum rahim ağzının yapısı ve uterusun durumuna veya bebek sayısına ( ikiz veya üçüz) göre değişmektedir.
Genel olarak gebeliğin 16. haftası ile 22-24. haftaları arasında AĞRISIZ gebelik kaybı olması ile tanınır. Burada ağrısız olması tek ve en önemli belirtisidir. Anne adayının kanaması olması veya önce suyunun gelmesi veya direkt bebeğin düşmesinin önemi yoktur. Çünkü bütün bu durumlar ağrısız meydana gelmelidir.
Burada ağrı konusu bazen karışabilmektedir. Ama bu konuda basit bir kaç soru ile çözülebilir. Çünkü her gebelik kaybında bir miktar ağrı olur. Yani düşük tamamen ağrısız olmaz. Ancak ağrının şiddeti ayrımda çok önemlidir.
Normal düşük son derece ağrılı ve hatta beraberinde bulantı kusmaya bile neden olabilen bir durumdur. Ancak rahim ağzı yetmezliğinde bu şiddette bir ağrı olmayacaktır, hafif bir ağrı ile birlikte kısa zamanda gebelik kaybedilir.
Rahim ağzı yetmezliği neden ultrason ile tanınır?
Rahim ağzı yetmezliği olan anne adaylarının hikayelerini dinlediğinizde genelde şu durum ortaya çıkar; ‘Benim hiç bir şikayetim yoktu, ultrason kontrolüne gittim, doktorum baban rahim ağzının açıldığını söyledi ve sonra kısa zamanda bebeğimi kaybettim‘. Bu durumun nedeni rahim ağzı yetmezliğinin herhangi bir bulgu vermemesidir. Tek bulgu bazen sadece ultrason ile görülen rahim ağzında açıklık olmasıdır.
Gebelik dışında rahim ağzının muayenesi ile de olası rahim ağzı yetmezliği tanısı konulabilir.
Rahim ağzı şekilleri ve anlamları
Ultrason muayenesi sırasında, rahm ağzının durumu yanda görülen şekiller ile tanımlanır. Burada en iyi görüntü ‘T’ şeklinde rahim ağzı iken, en risklisi ‘U’ şeklinde olan formdur.
Rahim ağzı yetmezliği nasıl tedavi edilir?
Bu sorunun cevabı tamamen hastanın hikayesine, gebeliğin haftası ve rahim ağzının durumuna göre değişmektedir. İki ana tedavi yolu bulunmaktadır. bunlar;
- Rahim ağzının ilaç ile desteklemek
- Rahim ağzını dikiş ile desteklemek
Bu iki ana tedavi yolu bir arada veya tek başınada kullanılabilir. Tamamen hastaya ve rahim azının durumuna göre yapılmaktadır.
Rahim ağzının ilaç ile desteklenmesi
İlaç ile rahim ağzının mevcut yapısının korunmaya çalışılması uzun zamandır uygulanan bir tedavi yoludur. Ancak burada progesteron ve farklı türevlerinin hangi hastada hangi durumda ne süre kullanılacağı çok net değildir.
Bu neden ile hekimler progesteron türevi ilaçları farklı türev, doz ve veriliş şekilleri ile uygulamaktadır. Kısmen faydası olan progesteron türevi ilaçlar bu nedenle yaygınca kullanılmaktadır.
Rahim ağzının dikiş ile desteklenmesi
Tıbbi ismi serklaj olan rahim ağzı dikişi bir diğer tedavi yoludur. Bu dikiş farklı teknikler ile uygulanmakta, karından ( açık veya kapalı ameliyat ile) veya vajinal yol ile uygulanmaktadır.
Rahim ağzı dikişinin hangi haftada, ne şekilde ve hangi hastaya uygulanacağı tamamen hekimin bu konudaki tecrübesine bağlıdır. Ancak genel olarak teknikleri farklı olsada 3 ayrı durumda uygulanmaktadır. Bunlar;
- Hikayeye bağlı rahim ağzı dikişi
- Muayenede veya ultrasonda rahim ağzında kısalma veya açılma görülünce yapılan rahim ağzı dikişi
- Acil yapılan rahim ağzı dikişi
Bu 3 farklı zamanda yapılan rahim ağzı dikişlerinin en başarılı olanı hikayeye bağlı yapılan dikiş işlemidir. Başarısı en düşük olanı ise acil yapılan rahim ağzı dikişidir.
Dikiş öncesi rahim ağzı
Dikiş sonrası rahim ağzı
Rahim ağzı açılığı olan hasta videosu
Hikayeye bağlı rahim ağzı dikişi
Önceki düşüklerine göre rahim ağzı yetmezliği tanısı olan anne adayına gebelik oluşmadan veya gebelik oluştuktan sonra gebeliğin 12-14. haftaları arasında, rahim ağzında hiçbir değişiklik olmadan yapılan dikiş işlemidir.
Başarısı en yüksek olan dikiş türüdür. Sıklıkla daha önce düşük yapmış ve tanı konulmuş hastalara uygulanır.
Ultrasonda yakalanılan vakalara uygulanan rahim ağzı dikişi
Sıklıkla 16 veya 18. gebelik haftalarında yapılan ultrason incelemesinde yakalanılan hastalara uygulanan dikiş işlemidir. Hastanın genellikle daha önce düştüğü veya erken doğumu yoktur, ancak muayenede rahim ağzında açılma tespit edilir. Bu durumda anne ve baba adayı ayrıntılı bilgilendirilip dikiş işlemi uygulanır.
Acil uygulanan rahim ağzı dikişi
Geç kalınan vakalarda yapılan ve son derece riskli bir işlemdir. Anne ve baba adayının yapılacak işlemin risklerini bilmesi ve kabul etmesi son derece önemlidir.
Çünkü rahim enfeksiyonu, yırtılma ve kanama risklerine sahiptir. Son derece zor ve riskli bir işlemdir. Bu konuda tecrübeli hekimler tarafından yapılmalıdır.
İkiz gebelikte rahim ağzı dikişi yapılır mı?
Sadece ikiz veya üçüz diye rahim ağzı dikilmez, tam tersi hiçbir işaret yokken ikiz gebelikte rahim ağzının dikilmesi gebelikte su gelme riskini artıran bir işlem olarak kabul edilmekte ve uygulanmamaktadır.
Ancak hastanın ikiz veya üçüz gebeliğine ek olarak birde ağrısız rahim ağzı açılması var ise dikiş işlemi uygulanmasının faydası bulunmaktadır. Burada hastanın dikkatli muayene edilmesi ve iyi değerlendirilmesi gerekmektedir.
Kanama varken rahim ağzı dikişi yapılır mı?
Kesinlikle hayır. Bu durumda yapılacak rahim ağzı dikişi, anne hayatını tehlikeye sokabilir. Kesinlikle uygulanmamalıdır.
Bebeğin suyu gelmişken rahim ağzı dikilir mi?
Kesinlikle hayır. Bu durumda yapılacak rahim ağzı dikişi, anne hayatını tehlikeye sokabilir. Kesinlikle uygulanmamalıdır.
Ağrılı düşük yaşayan hastada rahim ağzı dikilir mi?
Kesinlikle hayır. Bu durumda yapılacak rahim ağzı dikişi, anne hayatını tehlikeye sokabilir. Kesinlikle uygulanmamalıdır.
Enfeksiyonu olan anne adayında rahim ağzı dikişi yapılır mı?
Kesinlikle hayır. Bu durumda yapılacak rahim ağzı dikişi, anne hayatını tehlikeye sokabilir. Kesinlikle uygulanmamalıdır.
24. haftadan sonra rahim ağzı dikilir mi?
Rahim ağzı yetmezliği sıklıkla 16-22 hafta arasında gebelik kaybına neden olur. 22 haftadan sonra meydana gelmesi son derece nadirdir. Bu nedenle rahim ağzı yetmezliği olan anne adayları ileri gebelik haftalarına zaten gelemez. Yaklaşım olarak üst sınır 24. haftadır. 24 hafta üstünde rahim ağzı yetmezliği olmadığı söylenebilir.
Rahim ağzı dikişini kim yapmalı?
Bu konuda mesleki tecrübesi olan, daha önce çok sayıda farklı hastada rahim ağzı dikişi yapmış, takip etmiş ve gelişen sorunlarını çözmüş perinatoloji uzmanı veya kadın doğum uzmanı rahim ağzı dikiş işlemini yapabilir. Görüldüğü gibi hekimin rolü son derece yüksektir. Bu nedenle geç tanı konulan ve acil olarak dikilmesi gerekli denilerek yapılan işlemler başarısızlıkla sonuçlanmaktadır.
Rahim ağzı yetmezliğine karşı en önemli tedavi nedir?
En önemli tedavi yolu erken tanı koymaktır. Zamanında tecrübeli bir hekimin yapacağı rahim ağzı ultrasonu ve incelemesidir. Bu konuyu gebeliğinizi takip eden uzman hekim ile özellikle konuşmanızı öneririz.
Hemen arayın
Randevu alın
