Bebeklerin anne karnında bebeklerin kalp ultrason taraması yapılabilmektedir. Günümüzde gelişen ultrason cihazları ile birlikte bu taramalar çok daha erken haftalarda yapılabilmektedir. Gebelikte en erken 12. haftadan itibaren yapılan taramalar bulunmaktadır. Bu bölümde kalp taramasının nasıl yapıldığı ve hangi haftada neleri gösterdiğini bulabileceksiniz.
Fetal kalp ultrasonografi (ekokardiyografi)
1- İlk kalp incelemesi anne karnında gebeliğin 11-14. Haftalarında yapılır. Ancak bu incelemenin gebeliğin ileri haftalarında tekrar edilmesi gerekir. Ancak tabiki bu haftada görülebilen ciddi kalp anormallikleri bulunabilir. hem hekime hem de aileye yol gösterebilir. Bu nedenle perinatoloji uzmanları bu haftalarda bebeklerin özellikle kalp incelemelerini yapmaktadır.
2- İkinci kalp incelemesi gebeliğin 18-23. haftaları arasında yapılmaktadır. Bu haftada artık kalp her türlü görülür haldedir. Tüm kalp anormalliklerinin büyük çoğunlu bu haftalarda tanınır. Ancak şunu unutmamak gerekirki, kalp anne karnında dinamik bir sürece tabidir ve bebek büyüdükçe ortaya çıkabilecek bazı kalp anormallikleride bulunabilir. Bunlardan en önemli ve sık olanı aort koarktasyonu denilen hastalıktır. Maalesef bu hastalık anne karnında erken gebelik haftalarında nadiren bulgu verir, çoğu gebeliğin son haftalarında veya doğduktan sonra tanı alır. Bu nedenle bebek kalp incelemesi gebelik süresince yapılabilir.
3. Gebeliğin ileri haftalarında da bebek kalp ultrason incelemesi yapılabilir. Bu nedenle gebeliğin ileri haftalarında da bebek kalp ultrason incelemesi gerektiğinde yapılabilir ve aileye bilgi verilebilir.
Kimler özellikle bebeklerinin kalbine tekrar tekrar baktırmalı?
Doç. Dr. Oktay KAYMAK
Belirli grup aileler var ki bebeklerinde kalp hastalığı olma riski çok daha fazladır. bu aileler ve riskli anneleri aşağıda görebilirsiniz;
Bebek kalp incelemesi özellikle önerilen gebelikler ve risk faktörleri
Önceki gebeliğinde kalp anomalili bebeği olan aileler
Şeker hastalığı olan anne adayları
Anne veya baba adayında doğumsal kalp kusuru olan aileler
Tek yumurta ikizi olan ikiz gebelikler
Sara (epilepsi) hastalığı olan anne adayları
Gebeliğin erken dönemlerinde bazı enfeksiyonları geçiren anne adayları
Belli grup ilaç kullanımı olan anne adayları
Ultrasonda şüpheli görüntüsü olan anne adayları
Bebeğin ensesinde kalınlık olan anne adayları
Akraba evliliği olan anne adayları
35 yaş üstü gebelik yaşayan anne adayları
Tüp bebek ile bebek elde etmiş aileler
Doğum sonrası bebek kaybetmiş anne adayları
Yakın akrabalarında kalp hastalığı nedeni ile genç yaşta kaybedilen kişilerin olduğu aileler
Yakın akrabalarında kalp anomalili bebek doğum hikayesi olan aileler
Bebek kalbinde ekojenik parlaklık veya kireçlenme görülen anne adayları
Yukarıda verilen risk faktörleri varlığında bebeğin kalbine daha detaylı bakılmakta ve bu ultrasonografi işlemi gebeliğin son üç ayında tekrar edilmektedir.
Günümüzde, normal gebelik takibi sırasında, gebeliğin iki önemli haftasında, bebeğin durumunu değerlendirmek ve olası hastalığı olan bebekleri saptamak amaçlı detaylı ultrasonografik inceleme yapılmaktadır.
Bunlar;
11-14 hafta arası ultrasongrafik detaylı inceleme
18-22 Hafta arası ultrasonografik detaylı İnceleme
Bu bölümde gebeliğin 11-14. Hafta arasında yapılan ilk detaylı ultrasonografik incelemesi hakkında ayrıntılı bilgi bulabileceksiniz.
Konunun anlaşılabilir olması için SORU-CEVAP şeklinde kurgulanmıştır.
Bu ultrasonografi incelemesi her gebelikte yapılmak zorunda mıdır?
Evet, bebeği hakkında ayrıntılı bilgi sahibi olmak isteyen anne ve baba adayları bu incelemeyi istemektedir. Her aile bu incelemeyi istemeyebilir. Bu nedenle gebeliğin 12. haftasında detaylı ultrason incelemesi yapılmalıdır.
12 Hafta gebelik
Detaylı ultrason görüntüsü
20 Hafta gebelik
Detaylı ultrason görüntüsü
11-14. haftada detaylı ultrasonografi yapılmasının önemi nedir?
Bu haftaların, ultrason ile değerlendirme için özel olmasının çok sayıda nedeni vardır.
Bu nedenlerden bazıları;
Bebeğin beyin gelişiminde ciddi bir problem olması durumunda ilk bulgular görülür
Bebeğin kafatası kemiklerinin gelişiminin bozukluğunun ilk bulguları görülür
Hayat ile bağdaşmayan ciddi sakatlıklar ilk bulgularını bu haftada verir.
Yukarıda verilen ve hayat ile bağdaşmayan hastalıkların birisinin varlığında, aileye gebeliği sonlandırma şansı verilmekte ve ileri haftaya gelmeden yapılan küçük bir müdahale ile anne sağlığına yeniden ve kısa zaman sonra kazanabilmektedir. Bu nedenle son derece önemlidir.
Aşağıda verilen durumlar hakkında da İLK BULGULAR görülür.
Belirli kromozom hastalıkları ilk bulgularını bu haftalarda verir.
Bebeğin karın ön duvarında olabilen ciddi rahatsızlık bu haftalarda ilk bulgusunu verir.
Bebeğin el kol ve ayaklarındaki ciddi rahatsızlıklar ilk bulgusunu verir.
Bebeğin idrar torbasının çıkışında bozukluk olması ilk bulgusunu verir.
Bebeğin sırt kemiklerindeki açıklık ilk bulgusunu verir.
Bazı kalp hastalıkları ilk bulgusunu verir.
Yukarında verilen durumların herhangi birisinin varlığında ise;
Aileye kesin tanı için yapılması gereken testler hakkında bilgi verilmekte,
İleri haftada ultrason incelemesinin bu alanda daha ayrıntılı yapılmasının sağlanmakta,
Nadirde olsa, anne karnında yapılabilen cerrahi seçeneklerinin aileye anlatılması gibi avantajlar sağlamaktadır.
Bu nedenle 11-14 hafta ultrasonografik incelemesi son derece önemlidir.
11-14 Hafta detaylı ultrasonografik incelemesini kim yapar?
Bu incelemeyi, özellikle bu konuda özel ilgisi ve tecrübesi olan kadın doğum uzmanları ile bu konuda eğitim almış olan riskli gebelik uzmanları (perinatoloji uzmanı) yapmaktadır.
Bu incelemeyi kimin yapması konusunda esas olan; bu konuda tecrübeli bir uzman hekimin yapmasıdır.
11-14. Haftada yapılan ultrason, ikili testi etkiler mi?
Evet etkiler. Çünkü bu kan testi, yani ikili testte risk hesaplaması bebeğin boyu, ense saydamlığının kalınlığı (NT) ve burun kemiğinin durumuna göre değişmektedir. Bu nedenle ultrasonografik incelemede olabilecek olan yanlış bir ölçüm, testi etkiler ve sonucun yanlış olmasına yol açabilecektir.
Anne kanında fetal DNA testi ( noninvaziv test ) yaptıranlarda bu ultrason incelemesini yapmalı mı?
Kesinlikle evet, yapılmalıdır. Çünkü anne kanında fetal DNA testi ile özel bazı kromozom anomalileri hakkında ayrıntılı bilgi sahibi olunabilir. Ancak ultrason ile görülen diğer bir grup hastalık hakkında bilgi vermemektedir. Bu nedenle eğer bebeğiniz hakkında ayrıntılı bilgi almak istiyorsanız bu incelemeyi yaptırınız.
11-14. Hafta detaylı ultrason incelemesi için açlık gerekir mi?
Hayır, tam tersine tok olmanın bazen avantajı bile olabilmektedir.
Bu ultrason incelemesi nasıl yapılır?
Normalde üstten yapılan bir ultrasonografik inceleme ile bu işlem tamamlanabilir. Ancak bazen üstten bazı görüntüleri elde etmek çok zor olmakta ve vajinal ultrasonografi ile değerlendirme tamamlanmaktadır.
Bu nedenle doktorunuz sizden alttan ultrason yapılmasının gerekli olduğunu söyler ise lütfen bu muayeneye izin verin. Bu sayede bebeğinizin incelemesi tam olarak yapılabilecektir.
Bu ultrason incelemesi ne kadar sürer?
Normalde, bu inceleme 30 dakika ile 45 dakika sürebilmektedir. Daha kısa veya daha uzun olması çok olası değildir.
Detaylı ultrason incelemesi tekrar yapılır mı?
Evet yapılabilir. Ultrason incelemesi bebeğe zararı olmadığı kanıtlanmış bir inceleme şeklidir. Bu nedenle tekrar yapılabilir.
11-14 hafta ultrasonografik incelemesi bebeğin cinsiyetini kesin söyler mi?
Hayır, özellikle bu haftada bebeğin cinsiyetinin kesinleştirilmesi çok yanlış olabilir. Bu nedenle bebeğinizin cinsiyetinin kesin olarak belirlenmesi için 4. Aydan sonra yapılan ultrasonografi mümkün olmaktadır.
12. haftada detaylı ultrason başka hangi konular hakkında bilgi verebilir?
Anne adayının gebeliğin 11-14 hafta arasında görülmesi ( ortalama 12. gebelik haftası ) sadece bebeğin incelemesi değildir. Anne ve bebeğin ileri hastalardaki olası hastalıkları hakkında bilgi sahibi olunabilir. Tecrübeli Perinatoloji uzmanı bazı ipuçlarını değerlendirebilir. Aşağıdaki hastalıklar hakkında bilgi alınabilir;
Yukarıda verilen hastalıklar, gebeliğin 12. haftasında yapılan detaylı ultrason incelemesi ile erken dönemde tespit edilebilmektedir.
12. hafta detaylı ultrasondan sonra ne olacak?
Gebelik takibinde iki kez detaylı ultrason yapılır. İlki 12. haftada yapılır. Bu haftada sorun görülmeyen gebelik, ikinci detaylı ultrason ile 20. haftada tekrar değerlendirilir.
Gebeliğin 18-23. haftaları arasında yapılan ikinci detaylı ultrason incelemesi çok daha farklı bir incelemedir. Bu işlem hakkında ayrıntılı bilgi almak için detaylı ultrason makalesini okumanızı öneririz.
Son yıllarda yaşanan teknik gelişmeler sayesinde anne kan örneğinde, bebeğin eşinden ( plasenta ) kopan hücreler ve bu hücrelerden dışarı çıkan serbest bebek DNA parçacıkları saptanabilmektedir.
Bu bilgiler günümüzde halen tarama testi olarak kullanılmaktadır. Henüz kesin test sınıfında değildir.
Her gebelikte rutin istenilmez, ancak Perinatoloji uzmanı detaylı ultrason incelemesi sırasında gördüğü bazı anormallikler varlığında DNA ( gen ) ile tarama isteyebilir.
Normalde 10. gebelik haftasından sonra istenilen bu inceleme, günümüzde çok farklı teknikler kullanılarak yapılabilmektedir.
Test esas olarak down sendromunu taramak için kullanılmaktadır. Ancak bazı diğer nadir görülen hastalıklarıda kısmen tarayabilmektedir.
Ancak henüz diğer nadir görülen hastalıkları tarama noktasında rutine girmiş değildir. Bu çalışmalar, klinik araştırmalarda kullanılabilmektedir.
İkili test, tekil ve ikiz gebeliklerde uygulanabilen ve bebeğin belirli bir kısım kromozom hastalıkları hakkında ayrıntılı bilgi veren bir tarama testidir.
İkili test( kombine test) hangi haftalarda yapılır?
Test teknik olarak 11 ile 14. gebelik haftaları arasında yapılabilir. En uygun zaman 12-13. gebelik haftasıdır. Burada bebeğin boyutu son derece önemlidir. Kabul edilen sınırlar içerisinde olması testin doğru sonuç verme olasılığını artırır. Bu nedenle uygun boyutta olmayan gebeliğe ikili test yapılmaz ve bir hafta sonraya ertelenebilir.
İkili test( kombine test)için neler gereklidir?
Anne adayının aç veya tok olmasının bir önemi yoktur.
Ultrason incelemesi sıklıkla abdominal ( karından ) bitirilebilir. Ancak bazen ultrason görüntüsü yeterli olmaz ve alttan ( vajinal ) yoldan yapılabilir. Bu teknik ile yapılan inceleme kesinlikle düşüğe neden olmamaktadır.
İkili test zamanı, zaten bebeğin ilk detaylı ultrason ile incelenme zamanına rast gelmektedir. Bu nedenle öncelikle bebek detaylı bir şekilde incelenerek ayrıntılı bir rapor yazılır. Bu inceleme sonucunda Perinatoloji uzmanı herhangi bir risk görmez ise normal gebelik takibi için ikili test formunu doldurur. Ancak ultrasonda herhangi bir anormallik gördüğünde, anormalliğin riskine göre ikili test yerine DNA ile tarama veya daha riskli ise bebeğin eşinden parça alma gibi ek testleri önerebilir.
İkili test sonucu ne zaman çıkar?
Normalde 3 gün içerisinde test sonucu çıkar.
İkili Test( kombine test) neler hakkında bilgi verir?
İkili test bazı sık görülen kromozomal anormalliklerin ( down sendromu ) araştırıldığı ilk testtir. Ancak unutulmaması gereken şey bu testin her türlü kromozom anomalisini göstermediği ve temelde bir TARAMA testi olduğudur. Yani sonuçları %100 değildir.
İkili test zamanını geçirdiyseniz ne yapmalısınız?
İkili testinin yapılabilirliği süre ile sınırlıdır. Bu süre en son 14. gebelik haftasıdır. Bu süre sonrasında ikili test artık yapılamaz. Eğer böyle bir durum varsa sadece dörtlü test veya DNA ile tarama yapılarak gebelik takibine devam edilmelidir.